- μελανόμορφα αγγεία
- Κατηγορία διακοσμημένων αγγείων της αρχαιότητας. Η τεχνική διακόσμησης αποτελείται από τη χρήση μαύρου γανώματος για τις μορφές και τα διακοσμητικά μοτίβα, τα οποία απλώνονται στην ερυθρόχρωμη επιφάνεια του αγγείου. Οι λεπτομέρειες αποδίδονταν με εγχάραξη και τη χρήση λευκού ή, σπανιότερα, κόκκινου χρώματος για τον τονισμό των λεπτομερειών. Η εφεύρεση του μελανόμορφου ρυθμού αποδίδεται σε Κορίνθιους αγγειοπλάστες του 7ου αι. π.Χ., όμως τα βασικότερα δείγματα του είδους προέρχονται από την Αθήνα, με κυριότερους εκφραστές τον Εξηκία, τον Κλειτία κ.ά. Η κατασκευή μ.α. άρχισε να περιορίζεται μετά το τελευταίο τέταρτο του 6ου αι. π.Χ., εξαιτίας της εμφάνισης του ερυθρόμορφου ρυθμού και ουσιαστικά εξαλείφθηκε κατά τον 5ο αι. π.Χ. Η μοναδική κατηγορία μ.α. που επέζησε μέχρι και τη ρωμαϊκή περίοδο ήταν εκείνη των παναθηναϊκών αμφορέων, οι οποίοι προσφέρονταν ως έπαθλα στα Παναθήναια και αποτελούσαν αναπόσπαστο στοιχείο της γιορτής. Οι λόγοι που ο μελανόμορφος ρυθμός εγκαταλείφθηκε είναι αρκετοί: το αισθητικό αποτέλεσμα δεν συγκρινόταν με το αντίστοιχο του ερυθρόμορφου, ενώ η χρήση μαύρου χρώματος για τις μορφές δημιουργούσε πρόβλημα σχετικά με την απόδοσή τους στον χώρο, καθιστώντας τες μονοδιάστατες και μετέωρες· η εξέλιξη σχετικά με τις αποδόσεις των προσώπων και των αντικειμένων απαιτούσε νέες εκφραστικές μορφές, οι οποίες και δεν αποδίδονταν κατάλληλα στα μ.α.
Μελανόμορφο αττικό αγγείο, που εικονίζει αυλητή και σάτυρο σε διονυσιακή τελετή
Dictionary of Greek. 2013.